Van alle vervelende emoties is schaamte wel de meest ellendige. Je voldoet niet aan de normen en verwachtingen van anderen én van jezelf. Je bent niet goed genoeg. Dit tast de essentie van je bestaan aan: schaamte kan je geluk en zelfvertrouwen ernstig ondermijnen. Dit kan al op jonge leeftijd beginnen. Een gepest kind zal zich schamen omdat hij gepest wordt. Blijkbaar voldoet hij niet aan de norm binnen de klas.

OORZAKEN VAN SCHAAMTE

Mensen schamen zich om de meest uiteenlopende redenen. Of die redenen terecht of niet terecht zijn, doet niet zoveel ter zake.

• je hebt in de gevangenis gezeten
• je hebt acné
• je bent werkloos
• naaktheid
• je hebt geld gestolen
• je hebt iemand teleurgesteld
• je bent verslaafd (geweest)
• je vindt jezelf te lelijk, te dik of te oud
• sociale onhandigheid
• etc.

In het verleden heb je een fout gemaakt. Misschien was het een fout zoals drugsdealen of diefstal, of misschien was het iets onbelangrijkers zoals het laten vallen van een dure vaas van je tante. Maar als je eraan terugdenkt, vervult het je nog steeds met schaamte.

Het niet voldoen aan een ideaal beeld is ook een bron van schaamte. Met die pukkels en dat zwembandje rond je middel durf je je eenvoudigweg niet te vertonen. Elke keer dat je Doutzen Kroes en Silvie Meis voorbij ziet komen op een billboard of op tv, word je aan je imperfectie herinnerd. Je schaamt je voor hoe je eruit ziet.

VERVELENDE EMOTIES ONTVLUCHTEN

Schaamte kan je proberen te onderdrukken door een situatie goed te praten, door te liegen of door stoer te doen. Zo wordt je zelfbeeld niet ondermijnd en blijf je de illusie houden van je perfecte zelf. Onderhuids broeien je emoties echter voort als je ze niet erkent. Het is niet mogelijk om permanent je emoties te onderdrukken. Je kan je wel (tijdelijk) afsluiten voor emoties. Maar dan sluit je je af voor alle emoties, ook voor de emoties die het leven zo mooi maken.

OMGAAN MET SCHAAMTE

1. GEBEURTENISSEN UIT HET VERLEDEN

Het verleden bestaat niet meer. Het is alleen nog maar een gedachtenspoor dat door jou en anderen geactiveerd kan worden. De gevolgen van het verleden kunnen nog wel bestaan. Kijk of je iets goed kunt maken. Koop een nieuwe vaas voor je tante, geef geld terug aan mensen waar je van gestolen hebt, of geef het aan een goed doel. Vraag vergiffenis als dat mogelijk is. Het is niet erg als je dit niet krijgt – vragen is genoeg. Vergeef tenslotte jezelf: ja, je hebt fouten gemaakt. Als je dat niet ingezien had, dan had je niets geleerd in het leven. Bravo! Als je met compassie naar je vroegere zelf kijkt, kan je de alle schaamte loslaten.

2. HET NU

Wie bepaalt wie jij moet zijn en hoe jij eruit moet zien? Stop ermee om jezelf te vergelijken met anderen. Er is altijd wel iemand die mooier, slimmer en rijker is dan jij. Bovendien ben je niet verantwoordelijk voor het voldoen van de verwachtingen van anderen. Kijk nou eens niet in de spiegel naar alle pukkeltjes, haartjes en rimpels die in de weg zitten. Kijk jezelf met compassie in de ogen. Schaamte om wie je bent ontneemt je veel levenslust, en dat is niet nodig. Je mag van jezelf houden.

WAT IS COMPASSIE?

Compassie is begrip zonder oordeel. Het komt niet uit het verstand, maar uit het gevoel. In je hartstreek bevindt zich een neutraal punt. Probeer dit punt van rust te vinden, en bekijk vervolgens jezelf of de situatie vanuit dit punt. Accepteer alles zoals het op dat moment is. Weersta de verleiding van het verstand om te analyseren of een oordeel te vormen.

ZELFBEVESTIGING

Schaamte is een lastige emotie, die je lijkt te vertellen dat je niet goed genoeg bent. Het doel van deze emotie is echter om je te laten beseffen dat je wel goed genoeg bent. Deze zelfbevestiging vind je niet buiten, maar binnen jezelf.
_________
auteur:
Roelien Reinders
schrijver en coach Trancemissie